Χάρτες

Κατά την αρχαιότητα πολλοί σημερινοί παραπόταμοι του Σπερχειού, όπως ο Γοργοπόταμος και ο Ασωπός, χύνονταν κατευθείαν στο Μαλιακό κόλπο, που τότε εισχωρούσε πολύ δυτικότερα. Τα στενά των Θερμοπυλών, που σήμερα χάρη στις προσχώσεις του Σπερχειού έχουν διευρυνθεί σε μεγάλο βαθμό, αποτελούσαν ένα πέρασμα τόσο στενό, ώστε στο σημείο αυτό δεν μπορούσαν να διασταυρωθούν δύο άμαξες.

Η οροσειρά που συνδέει το Καλλίδρομο όρος με την κυρίως Οίτη ονομαζόταν Ανόπαια. Το ίδιο όνομα έφερε και η ατραπός (μονοπάτι) που διέσχιζε την οροσειρά αυτή. Στους πρόποδες της εν λόγω οροσειράς βρίσκονται οι Θερμοπύλες.

Σύμφωνα με τη σαφή τοπογραφία την οποία παραδίδει ο Ηρόδοτος, η Ανόπαια αρχίζει από τη χαράδρα του Ασωπού, ανεβαίνει προς το Ελευθεροχώρι, συνεχίζει προς τα πάνω και από κει κατεβαίνει ανατολικά παρακάμπτοντας τις Θερμοπύλες. Οι Θερμοπύλες εμφανίζονται σαν θέση στρατηγικής σημασίας στους χρόνους κατά τους οποίους, οι εκ Θεσπρωτίας Θεσσαλοί εγκαταστάθηκαν στην Αιολίδα Φθία, περίπου το 1064 π.Χ., η οποία από τότε πήρε το όνομα Θεσσαλία.

Όταν οι Θεσσαλοί λίγα χρόνια πριν τους περσικούς πολέμους θέλησαν να υποτάξουν και τους Φωκείς, οι τελευταίοι κατασκεύασαν στις Θερμοπύλες τείχος, για να αντιμετωπίζουν τις επιδρομές τους. Όμως ούτε το τείχος, ούτε και οι τεχνιτές πλημμύρες, που προκάλεσαν κάνοντας χρήση των νερών των εκεί θερμών πηγών, μπόρεσαν να εμποδίσουν την εισβολή των Θεσσαλών, οι οποίοι ανέτρεψαν την άμυνα οδηγηθέντες από τους Τραχίνιους μέσω της Ανοπαίας στα νώτα των αμυνομένων στις Θερμοπύλες.

Το 480 π.Χ. ο Μαλιεύς Εφιάλτης οδήγησε μέσω της Ανοπαίας το στρατιωτικό απόσπασμα του Ξέρξη στα νώτα του Λεωνίδα, ο οποίος αμυνόνταν στις Θερμοπύλες.

Διακόσια χρόνια μετά την εκστρατεία του Ξέρξη, οι Γαλάτες κατά την επιδρομή τους στην Ελλάδα, το έτος 279 π. Χ., πέτυχαν μέσω της Ανοπαίας την εκ νώτων εκπόρθηση των Θερμοπυλών, χρησιμοποιώντας όμως για να φθάσουν σ’ αυτήν όχι την χαράδρα του Ασωπού, αλλά την εξ Αινιάνων οδό.

Τον 6ο μ. Χ. αιώνα ο Ιουστινιανός έκλεισε τη χαράδρα του Ασωπού με μεγάλο φράγμα και την είσοδο των Θερμοπυλών με ψηλά τείχη, για να εμποδίσει την εισβολή των Σλάβων στην νότια Ελλάδα.